Antiveduto Grammatica (1571–1626) – specjalista od głów o nietuzinkowym imieniu

Antiveduto Grammatica, Adoracja pasterzy, fragment, kościół San Giacomo in Augusta

Antiveduto Grammatica, Adoracja pasterzy, fragment, kościół San Giacomo in Augusta

To dziwne imię artysty, które po włosku (od antivedere) oznacza „a nie mówiłem”, „a nie przepowiadałem”, wiąże się z faktem, że urodził się on w drodze ze Sieny do Rzymu, co najprawdopodobniej z troską, albo żartobliwie, przewidywał jego ojciec. Wraz z nim Antiveduto przeniósł się do Wiecznego Miasta i po naukach odebranych w pracowni Domenica Angeliniego rozpoczął samodzielną karierę od malowania portretów.

Antiveduto Grammatica, Adoracja pasterzy, fragment, kościół San Giacomo in Augusta
Antiveduto Grammatica, Św. Jacek Odrowąż adorujący Chrystusa oraz św. Stanisława (biskupa krakowskiego) i św. Wojciecha, kościół San Stanislao dei Polacchi
Antivenuto Grammatica, Madonna z dzieciątkiem adorowana przez św. Jacka Odrowąża (Hiacynta) i innych świętych, kościół Santa Maria della Scala
Antiveduto Grammatica, Św. Łukasz malujący cudowny obraz Madonny, kościół Santi Luca e Martina
Antiveduto Grammatica, Adoracja pasterzy, kościół San Giacomo in Augusta
Antiveduto Gramatica, Samobójcza śmierć Kleopatry, około 1610 r., kolekcja prywatna

To dziwne imię artysty, które po włosku (od antivedere) oznacza „a nie mówiłem”, „a nie przepowiadałem”, wiąże się z faktem, że urodził się on w drodze ze Sieny do Rzymu, co najprawdopodobniej z troską, albo żartobliwie, przewidywał jego ojciec. Wraz z nim Antiveduto przeniósł się do Wiecznego Miasta i po naukach odebranych w pracowni Domenica Angeliniego rozpoczął samodzielną karierę od malowania portretów.

Wizerunki jego autorstwa były tak popularne, że – jak opisuje niestrudzony biograf tamtych czasów Giovanni Baglione – „nikt nie był od niego lepszy w formowaniu i kolorowaniu głów, a oddawał też znakomicie podobieństwo (...) i żaden książę ani inny sławetny człowiek, przybywszy do Rzymu, nie omieszkał odwiedzić Antiveduty, aby ten go sportretował; dzięki temu stał się bogatym człowiekiem, a jego głowy były tak doskonałe i dobrze wykonane, że zyskał sobie przydomek »wielkiego malarza głów«”. Aby sprostać licznym zleceniom, zatrudniał malarzy pomocników. Tak trafił do niego jego równolatek – Caravaggio

      Antiveduto Grammatica, Św. Jacek
      Odrowąż adorujący Chrystusa oraz św.
      Stanisława (biskupa krakowskiego) i św.
      Wojciecha, kościół San Stanislao dei
      Polacchi

Antiveduta szybko zauważył ówczesny mecenas i miłośnik malarstwa, kardynał Francesco Maria del Monte, ten sam który odkrył talent Caravaggia. Od tego czasu kariera artysty przyspieszyła, a zlecenia stały się ambitniejsze. Do 1610 roku jego religijne kompozycje nosiły znamiona stylu manierystycznego, ale sława Caravaggia najwyraźniej odbiła i na nim swoje piętno, gdyż z czasem pełne afektacji obrazy Grammatiki stawały się coraz bardziej rodzajowe i naturalistyczne, przepełnione dodatkowo silnymi kontrastami świetlnymi.

Malarz uchodził za miłośnika poezji i miał intelektualne ambicje, a oprócz tego, jak pisze najwyraźniej przychylny mu Baglione, był to „uprzejmy, dobry chrześcijanin, dworskiego obejścia”. Doczekał się też wywyższenia, jakim było uczynienie go dyrektorem Akademii św. Łukasza (Accademia San Luca). Wnet jednak zrezygnował z tego stanowiska – powodem było oskarżenie go przez konkurenta, Tommasa Saliniego, o chęć malwersacji, a właściwie o zamiar sprzedania obrazu Rafaela  i zastąpienia go kopią. 

Niektóre obrazy Antiveduta Grammatiki w Rzymie:

  • Kościół San Stanislao dei Polacchi, ołtarz główny – Św. Jacek Odrowąż (św. Hiacynt) adorujący Chrystusa i towarzyszących mu św. Stanisława biskupa krakowskiego i św. Wojciecha (1594)
  • Kościół Santa Maria della Scala, Madonna z Dzieciątkiem adorowana przez św. Jacka Odrowąża (Hiacynta) i innych świętych (przypisywany artyście) 
  • Kościół Santi Luca e Martina – Święty Łukasz malujący cudowny obraz Madonny (1623) 
  • Kościół San Giacomo in Augusta, Adoracja pasterzy (1626)
  • Musei Vaticani – Pinacoteca Vaticana, Święte Prakseda i Pudencjana 

 

 

Whoops, looks like something went wrong.